Generalny rezultat wprowadzonej nowelizacji jest taki, że o oddłużenie jest łatwiej. Nowy kształt przepisów o upadłości konsumenckiej ułatwia wydostać się ze spirali długów. Szereg wprowadzonych przez ustawodawcę rozwiązań ma umożliwić szybsze i łatwiejsze przeprowadzenie postępowania upadłościowego.
Jakie są najistotniejsze wprowadzone zmiany?
PODSTAWY OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI
Pierwsza ważna zmiana dotyczy podstaw ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Obecnie Sąd nie bada już czy dłużnik w sposób zawiniony doprowadził do swojej niewypłacalności. Istotne jest jedynie to czy faktycznie zachodzi stan niewypłacalności dłużnika, którego upadłość Sąd ma ogłosić. Odmiennie sytuacja prezentować się będzie wyłącznie w razie celowego doprowadzenia się przez dłużnika do stanu niewypłacalności lub do pogłębienia się tego stanu, co stanowi przeszkodę dla oddłużenia. Wyraźnie więc podkreślić trzeba, że dokonano znaczącego zliberalizowania przesłanek umożliwiających skuteczne złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości.
Kwestia zawinienia dłużnika w doprowadzeniu do stanu niewypłacalności będzie miała znaczenie dopiero na dalszym etapie postępowania, tj. w odniesieniu do ustalania planu spłaty, który w zależności od okoliczności będzie mógł zostać ustalony w dłuższym wymiarze (nawet do 7 lat, standardowo są to jedynie 3 lata).
UPROSZCZONY TRYB POSTĘPOWANIA
Jako kluczową zmianę należy także uważać wyodrębnienie różnych trybów postępowania upadłościowego w zależności od sytuacji konkretnego dłużnika. Przede wszystkim znacznie uproszczona procedura przewidziana jest dla tych dłużników, których sytuacja majątkowa nie jest skomplikowana. Chodzi tutaj np. o takich dłużników, którzy w zasadzie nie posiadają jakiegokolwiek majątku, a poszczególne wierzytelności przysługujące wierzycielom nie są sporne. Warto choćby wspomnieć, że w takim przypadku nie będzie powoływany sędzia-komisarz, zwiększony zaś zostanie zakres uprawnień syndyka. Z założenia procedura w takich przypadkach ma przebiegać szybciej i sprawniej.
UMORZENIE DŁUGÓW BEZ USTALANIA PLANU SPŁATY
Podobnie jak miało to miejsce na mocy już wcześniej obowiązujących przepisów możliwe będzie umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Taka możliwość dotyczy tych dłużników, którzy nie rokują żadnych nadziei na dokonywanie jakichkolwiek spłat (np. obłożnie chorzy, niezdolni do pracy). Zupełnie nową instytucją jest warunkowe umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Wskazane rozwiązanie dotyczyć może tych osób, których stan niezdolności do spłaty zadłużenia może ulec poprawie. W ramach takiego rozwiązania, ostateczne umorzenie zobowiązań nastąpi dopiero po upływie 5 lat od wydania postanowienia w przedmiocie warunkowego umorzenia zobowiązań i to pod warunkiem, że żaden z wierzycieli lub sam upadły nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty, na skutek którego Sąd, uznając, że stan niezdolności do spłaty zadłużenia minął, ustali plan spłaty.
PRZYGOTOWANA LIKWIDACJA
Nowością jest również możliwość skorzystania z trybu przygotowanej likwidacji (tzw. pre – pack). Dłużnik będzie mógł złożyć wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży składników majątkowych jeszcze przed ogłoszeniem upadłości. Innymi słowy dłużnik w ramach postępowania upadłościowego będzie mógł wykorzystać już złożoną mu ofertę kupna jego majątku. Rozwiązanie takie przyczynić się ma do przyspieszenia postępowania.
TRYB UGODOWY POSTĘPOWANIA UPADŁOŚCIOWEGO
Za korzystne dla dłużników rozwiązanie należy ocenić możliwość przeprowadzenia postępowania upadłościowego w trybie ugodowym. W ramach takiej procedury dłużnik będzie mógł na zwołanym zgromadzeniu wierzycieli zawrzeć układ określający warunki spłaty. Przebieg zgromadzenia podlegać będzie nadzorowi licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego, zaś jego rezultat – czyli układ – podlegać będzie zatwierdzeniu przez Sąd. Podkreślić trzeba, że dzięki zastosowaniu trybu ugodowego dłużnik będzie miał możliwość zachowania części majątku.
UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA TAKŻE DLA PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ
Ostatnią zmianą, choć pewnie najważniejszą jest ta, iż obecnie – wobec dokonanej nowelizacji – osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą traktowane są podobnie jak konsumenci. Zrównana więc została sytuacja prawna osób fizycznych. Drobni przedsiębiorcy będą więc mogli złożyć wniosek o upadłość konsumencką. W konsekwencji więc postępowanie w sprawach takich osób znacząco się uprości. Ponadto, otwiera się wobec dokonanej zmiany możliwość skorzystania przez przedsiębiorców będących osobami fizycznymi z uprawnień takich jak np. możliwość wyodrębnienia z sumy uzyskanej ze sprzedaży domu lub mieszkania przeznaczanego na potrzeby mieszkaniowe, kwoty pozwalającej na nawet dwuletni najem lokalu w tym samym mieście lub miejscowości obok.
Mając na uwadze całość nowych rozwiązań wprowadzonych przez ustawodawcę przyjąć trzeba, że generalnie przepisy o upadłości konsumenckiej zostały znacząco zliberalizowane. Zgodnie z założeniem ustawodawcy postępowanie w sprawie upadłości ma stać się szybsze, a dostęp do „drugiej szansy” jaką daje upadłość konsumencka szerzej dostępny. Z oceną tego jak sprawują się wprowadzone przepisy w praktyce – z uwagi na utrudnienia wywołane pandemią – przyjdzie jeszcze poczekać.