Nowy Rok – zmiany w prawie
Od Nowego Roku czekają nas duże zmiany w prawie użytkowania wieczystego, bowiem prezydent Andrzej Duda w sierpniu 2018 r. podpisał ustawę z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności. Jak nowe przepisy wpłyną na sytuację prawną osób, których dotychczasowe prawo użytkowania wieczystego przekształci się w prawo własności? W tym artykule postaram się przybliżyć Państwu nową regulację.
Z dniem 1 stycznia 2019 r. z mocy prawa nastąpi przekształcenie użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych wyłącznie budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi lub budynkami wielorodzinnymi (w których co najmniej połowę liczby lokali stanowią lokale mieszkalne) w prawo własności tych gruntów, a zatem dotyczyć to będzie nie tylko właścicieli domów jednorodzinnych, ale także właścicieli lokali mieszkalnych wyodrębnionych w budynkach wielolokalowych, usytuowanych na gruntach oddanych w użytkowanie wieczyste.
Jak czytamy w uzasadnieniu do ustawy prace nad projektem zostały zainicjowane ze względu na liczne petycje współuczestników wieczystych gruntów zabudowanych budynkami wielolokalowymi, w których wyodrębniono własność lokali. Przypomnijmy, że dotychczas obowiązująca ustawa z dnia 29 lipca 2015 r. przyznaje tej grupie współużytkowników wieczystych, których suma udziałów wynosi co najmniej połowę, możliwość wystąpienia z roszczeniem o przekształcenie, jednakże w przypadku sprzeciwu chociażby jednego ze współużytkowników wieczystych sprawa jest rozstrzygana przez sąd, co prowadzi do znacznego przedłużenia procesu przekształceniowego. Od dnia 1 stycznia 2019 r. współużytkownicy wieczyści gruntów zabudowanych budynkami wielolokalowymi będą traktowani na równo z użytkownikami wieczystymi gruntów zabudowanych budynkami jednorodzinnymi, a co za tym idzie nie będą oni musieli uzyskiwać zgody pozostałych współużytkowników na dokonanie przekształcenia.
Opłaty za przekształcenie użytkowania wieczystego
Niestety przekształcenie użytkowania wieczystego nie będzie darmowe. Osoby, które z mocy prawa staną się właścicielami gruntów będą zobowiązane do uiszczania tzw. opłaty przekształceniowej wnoszonej corocznie przez okres 20 lat, czyli znacznie krócej niż w przypadku użytkowania wieczystego obejmującego z reguły okres 99 lat. Termin uiszczania opłaty przekształceniowej pozostaje niezmieniony i podobnie jak w przypadku użytkowania wieczystego, będzie upływać z dniem 31 marca każdego roku. Jednakże należy mieć na uwadze, iż pierwszą opłatę będziemy zobowiązani uiścić trochę wcześniej, bo do dnia 29 lutego 2020 r. Natomiast sama wysokość opłaty rocznej pozostanie równa wysokości opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste obowiązującej w dniu przekształcenia, tj. 1 stycznia 2019 r., i niestety również będzie waloryzowana, jednakże nie częściej niż raz na trzy lata od dnia dokonania ostatniej waloryzacji.
Opłatę przekształceniową będzie można uiścić także jednorazowo, w takiej sytuacji osoby fizyczne będące właścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych, lokali mieszkalnych lub spółdzielnie mieszkaniowe będą mogły liczyć na dosyć spore bonifikaty wynoszące nawet 60% w przypadku, gdy opłatę jednorazową wniosą w roku, w którym nastąpiło przekształcenie, czyli w roku 2019. Kolejne ulgi zgodnie z ustawą wyglądają następująco:
50% – w przypadku gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w drugim roku po przekształceniu,
40% – w przypadku gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w trzecim roku po przekształceniu,
30% – w przypadku gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w czwartym roku po przekształceniu,
20% – w przypadku gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w piątym roku po przekształceniu,
10% – w przypadku gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w szóstym roku po przekształceniu.
Ważne uwagi w ramach podsumowania
Należy jednakże zauważyć, iż powyższe bonifikaty będą dotyczyć jedynie przekształcenia gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa, w przypadku bowiem gruntów należących do jednostek samorządu terytorialnego wysokość bonifikat będzie ustalana na podstawie uchwały właściwej rady albo sejmiku. Ponadto ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. przewiduje także możliwość rozłożenia opłaty przekształceniowej na raty lub ustalenia innego terminu jej wnoszenia, jednakże należy pamiętać, aby taki wniosek złożyć nie później niż 14 dni przed dniem upływu terminu płatności, czyli najpóźniej w dniu 17 marca danego roku.
Podstawę ujawnienia prawa własności gruntu w księdze wieczystej oraz ewidencji gruntów i budynków będzie stanowić zaświadczenie, które właściwy organ doręczy z urzędu dotychczasowym użytkownikom wieczystym, ale także przekaże je do sądu właściwego do prowadzenia księgi wieczystej, który dokona wpisu własności gruntu w księdze wieczystej, a zatem będzie się to odbywać bez jakichkolwiek dodatkowych opłat, czy też wniosków dotychczasowych użytkowników wieczystych. W omawianym zaświadczeniu organ potwierdzi fakt dokonania przekształcenia oraz poinformuje o wysokości oraz okresie wnoszenia opłaty przekształceniowej. Ponadto w zaświadczeniu powinno znaleźć się także pouczenie o możliwości zaskarżenia takiego pisma, tj. złożenia wniosku w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia zaświadczenia o ustalenie wysokości lub okresu wnoszenia opłaty w drodze decyzji. Należy pamiętać, iż do czasu zakończenia postępowania opłatę należy wnosić w wysokości wskazanej w zaświadczeniu.
Autor:
Radca Prawny
Karolina Garbacz